W kwietniu (02.04 )obchodzimy Światowy Dzień Autyzmu. Jeśli jest Ci bliski ten temat i chcesz wesprzeć rodziny dotknięte tym zaburzeniem zrób to poprzez chociażby ubranie się na niebiesko drugiego kwietnia. Symbolem autyzmu są kolorowe puzzle i niebieskie koszulki opatrzonym takim znakiem powinny się z tym kojarzyć. Interesuje Cię ten temat przeczytaj czym właściwie jest to zaburzenie.

Czy autyzm jest chorobą?

Choć powszednie autyzm tak właśnie się traktuje, to autyzm chorobą nie jest . Jest to pewna właściwość umysłu, z którą człowiek się rodzi i nie ma na to wpływu. Tak jak nie mamy wpływu na inne nasze cechy jak kolor oczu czy predyspozycje, tak i na budowę i funkcjonowanie naszego umysłu.

Etymologia

Autyzm pochodzi od greckiego słowa autós, co oznacza ja sam. I charakteryzuje się wycofaniem społecznym i skierowaniem zainteresowań w kierunku własnych przeżyć.

Od kiedy mówimy o autyzmie?

Samo wyodrębnienie autyzmu czy też zaburzeń ze spektrum autyzmu jest dosyć młode. Wcześniej wszystkie takie przypadki diagnozowano jako schizofrenię. Jako pierwszy na pewną grupę zachowań zwrócił uwagę amerykański lekarz Leo Kanner (1894-1981), który podczas przyjmowania swoich młodych pacjentów wyróżnił pewną specyfikę zachowań dzieci, która charakteryzowała się m.in

  • zabawą nieożywionymi przedmiotami wg ściśle określonej kolejności
  • powtarzaniem tych samych zachowań i schematów
  • brak zainteresowania ludźmi
  • obojętnością na obecność mamy w pokoju lub dorosłego opiekuna
  • strachem przed głośnymi dźwiękami
  • napadami złości, gdy ktoś przerwie im zabawę
  • nietolerancją niektórych pokarmów
  • dużymi problemy w komunikacji werbalnej i niewerbalnej
  • małomową, częste powtarzanie słów lub w odpowiedzi powtarzanie pytania
  • nienawiązywaniem relacji międzyludzkich

Drugim lekarzem, który przyczynił się do oddzielenia nowego zjawiska od schizofrenii był Hans Asperger (1906-1980). Na podstawie rozmów ze swoimi pacjentami wyróżnił pewne zachowania, które nie świadczą o schizofrenii (choć w niej też występują), ale o innych zaburzeniach. Według niego takie zachowania jak:

  • problemy z odczytywania emocji
  • kłopot z odczytywaniem nastawienia innych osób
  • utrudnienia w nawiązywaniu relacji międzyludzkich
  • zainteresowanie wąskimi dziedzinami
  • wycofanie społeczne

można diagnozować osobno. Po jego śmierci taki zestaw trudności przyjął nazwę zespół Aspergera, od jego nazwiska właśnie.

Dzięki tym dwóm lekarzom, osoby z zaburzeniami mają szansę na podjęcie właściwej terapii behawioralnej i wspomagającej rozwój. Wykluczenie autyzmu jako jednostki chorobowej otworzyło także drzwi do kolejnych badań tych zaburzeń i ich podłoża.

Jakie są klasyfikacje autyzmu

Podział jest przeprowadzony przez dwie jednostki nadrzędne w zależności od regionu.

Na terenie Europy funkcjonuje Międzynarodowa klasyfikacja ICD-10, która klasyfikuje autyzm jako całościowe zaburzenia rozwoju i dzieli je na:

  • Autyzm dziecięcy – zdiagnozowany do 3 roku życia
  • Autyzm atypowy – zdiagnozowany później
  • Zespół Aspergera – jeśli jest brak kłopotów w mowie

Natomiast według amerykańskiej nomenklatury pojęcie autyzm nie istnieje, a jedynie zaburzenia spectrum autyzmu i na takiej skali określa się siłę zaburzeń autystycznych. Te trzy określenia napisane powyżej mieszczą się właśnie w tym spektrum.

Jakkolwiek by nie nazywać takiego stanu umysłu, to w obu występują te same charakterystyczne objawy, które w zależności od stopnia nasilenia są głębokie lub lekkie.

Objawy ogólnie można podzielić na trzy grupy:

1.Ograniczenie zdolności do wchodzenia w relacje z innymi ludźmi oraz w odczytywaniu ich emocji

  • Osoby autystycznie nie są pozbawione emocji i te podstawowe jak smutek, radość, żal doskonale odczytują. Problemem są emocje złożone jak np. sarkazm, cynizm, które należy odczytać po tonie wypowiedzi i również po złożonej mimice twarzy. To odczytywanie emocji z oczu jest dla nich niezrozumiałe i trudne.
  • Osoby ze spektrum autyzmu nie potrafią dzielić pola uwagi z drugim człowiekiem, znaczy to, że rzadziej podążają za wzrokiem czy wskazaniem palca osoby obok nich, tak jakby wskazywany przedmiot czy zdarzenie go nie interesowały. Osoby zdrowe, spoglądając na wskazane miejsce i nie odnajdując powodu podziału tego pola uwagi, czują się oszukane, osoby autystyczne nie odczuwają tego zawodu i przechodzą nad tym do porządku dziennego.
  • Problem widoczny jest również podczas zabawy w udawanie jakiejś sytuacji czy czynności np. przy odgrywaniu scenki przez lalki. Nie odgadują intencji drugiej osoby i nie podejmują zabawy.
  • W kontaktach z ludźmi nie kierują się myśleniem „co ludzie powiedzą, czy o nich pomyślą” podejmują decyzję w stosunku do sytuacji pomijając czynnik emocji jaki może wywołać w drugim człowieku.

2.Trudności w komunikacji werbalnej i niewerbalnej

  • Takie osoby mało mówią. Mniej mówią, w inny sposób, często poprzez powtórzenie.
  • Mają problem z czytaniem mimiki twarzy i gestykulacji
  • Autystycy w inny sposób wykorzystują zmysły. Człowiek zazwyczaj najpierw używa zmysłu wzroku, słuchu a potem w mniejszym stopniu dotyku, węchu czy smaku. To wydaje nam się oczywiste. Osoby autystyczne mają inną wrażliwość i w innych proporcjach wykorzystują poszczególne zmysły do rozpoznania danej sytuacji. Jest to związane z nadwrażliwością na bodźce jak dźwięk czy zapach czy teksturę.
  • Osoby są wrażliwsze na ból, mają zaburzoną percepcję temperatury
  • Zaburzenia w układzie trawiennym, awersja do niektórych pokarmów
  • Trudność w komunikowaniu swoich potrzeb lub problemów. Autystycy uważają, jeśli oni wiedzą czego potrzebują, to powinni to wiedzieć również inni.

3. Schematyzm zachowań oraz ograniczony repertuar zainteresowań

  • niechęć do próbowania nowych rzeczy, zabawy
  • takie same schematy zabaw, polegające na układaniu przedmiotów w rzędy i kolejki
  • niechęć do zmiany rozkładu dnia
  • problem z planowaniem i egzekfowaniem

Uwaga: Zaburzenia intelektualne nie mają żadnego związku ze spectrum autyzmu. Takie osoby mogą mieć poziom poniższej średniej, w normie lub powyżej przeciętnej. Nie jest to wyróżnikiem takich osób, choć początkowo brano to pod uwagę.

Jak diagnozować autystyka?

Najtrudniejsza jest diagnoza. Im wykonana wcześniej tym szybciej może być podjęta skuteczna terapia wspomagająca rozwój i lepsze zrozumienie i odnalezienie się w sytuacji przez rodzica. Najlepiej zdiagnozować dziecko w pierwszych trzech latach życia, ale nie jest to łatwe i często początkowe opinie są zmieniane, ponieważ rozwój każdego dziecka jest indywidualny i to co początkowo może okazać się niepokojące, to w późniejszych miesiącach dziecko nadrabia i nie wykazuje problemów.

Jakie są przyczyny autyzmu?

  • Początkowo postawiono tezę, że powodem innego zachowania dzieci jest chłodne i powściągliwe zachowanie matki, ale łatwo tą tezę podważyć, ponieważ zwracając uwagę na rodzeństwo autystyka, nie wykazuje ono takich zachowań. To właśnie niepokój matki i jej zatroskanie było powodem zgłoszenia się o pomoc, więc nie może być jednocześnie powodem problemu.
  • Obecnie uważa się, że autyzm jest dziedziczny . Kluczową rolę odgrywają geny i w zależności od badań wskazuje się , że są one przyczyną autyzmu aż w 83%. Jest ponad tysiąc genów, których uszkodzenie ma wpływ na możliwość uaktywnienia autyzmu.
  • Częściej diagnozuje się tą pulę zachowań u chłopców niż dziewczynek, również z tego powodu, że chłopcy z racji swej płci mają już ograniczone potrzeby nawiązywania kontaktów i budowania relacji. W przypadku gdy kobiety są predysponowane do częstszego obdarzania uczuciem, nawiązywania relacji, mają większą potrzebę do tworzenia więzi, silniejszą empatię oraz większą łatwość do odczytywania intencji innej osoby, są bardziej czułe i troskliwe, to u chłopców jest to bardziej stonowane. U dziewczynek uszkodzenie kilku genów nie jest tak widoczne, bo rekompensują je sobie innymi oczekiwanymi zachowaniami społecznymi.
  • Trzecią obecnie dyskutowaną przyczyną jest zaburzenie we florze bakteryjnej jelit. Wykazano, że zbyt duża ilość kwasu propianowego w jelitach powoduje długotrwały stan zapalny, który prowadzi do utraty zainteresowania relacjami oraz kieruje zachowaniami automatycznymi, ale nie zaburza przy tym możliwości szybkiego uczenia się. Dywersja do niektórych pokarmów skłoniła do zbadania tego obszaru wnikliwiej. Podaż propiotyków i odpowiednia dieta obniża zachowania autystyczne. Oczywiście nie u każdego.

Pamiętaj: Kwiecień miesiącem świadomości autyzmu