Wielkanoc jest najważniejszym świętem w życiu Chrześcijanina. To święto na ogół wydaje się smutne i trudne do radowania, bo poprzedza je okres wyrzeczeń jakim jest wielki post. Nasza uwaga skupia się głównie na samych przygotowaniach do świąt oraz na męce Pańskiej, a nie na samym fakcie zmartwychwstania Jezusa Chrystusa.

Od zarania wieków człowiek wierzył w bóstwa. Przed nadejściem chrześcijaństwa miał już zwyczaje, które kultywował. Nie jest łatwo je porzucić i przyjąć nowe, zwłaszcza gdy one się dopiero kształtowały. Naturalnym było, że zwyczaje świąt pogańskich przeszły i scaliły się z obchodzonymi w tym samym czasie praktykami chrześcijańskimi.

Zając w czasach dawnych

Zając występował w wierzeniach wielu ludów i zawsze był symbolem płodności, wiosny, odrodzenia i przemiany, odnawiającego się życia.

    • W krajach anglosaskich była czczona bogini wiosny Eostrer, której ulubionym zwierzęciem był zając.
    • W Grecji pojawiał się zawsze obok Afrodyty jako symbol płodności, czyli dobrobytu.
    • W Egipcie przyjmował postać zająca Ozyrys, bóg zmartwychwstały.
    • Uważano mięso zająca za afrodyzjak, a zjedzenie macicy miało leczyć bezpłodność.

Także symbolika zająca była mocno zakorzeniona w mentalności oraz wierzeniach ludów przez stulecia. Nie zmieniły tego również wieki późniejsze, choć same interpretacje uległy pewnym zmianom.

Zając w dobie chrześcijaństwa

W czasie wczesnego chrześcijaństwa zając pojawiał się jako symbol na chrzcielnicach i płytach nagrobnych oraz w tłumaczeniach sług kościoła. Miały one jednak inną symbolikę od pogańskiej. Ze względu na swoją płochliwą naturę wyobrażał uciekający czas oraz ulotność ludzkiego życia. Ta charakterystyczna czujność zajęcy stała się też symbolem uważnego oczekiwania na przyjście Pana.

  • Zając przedstawiony z motywem winnego grona lub spożywający te owoce miał symbolizować człowieka – neofitę, który czerpie siłę z nauk Chrystusa (chrzcielnice) i przy dalszej interpretacji po śmierci dostępuje nagrody życia wiecznego (stąd na nagrobkach). W zasadzie znaczenie jest zbieżne do sakramentu Eucharystii.
  • W komentarzach Ojców Kościoła do niektórych fragmentów biblii również jest odniesienie na wprost do zajęcy. I tak wyjaśnieniem do Księgi Przysłów (30,24; 30,26) odnoszącym się do zajęcy jest pochwała ich mądrości. Na tej symbolice opiera się Hezydiusz odnosząc się do mądrych pogan, którzy zdecydowali się przejść na chrześcijaństwo. Tak samo święty Augustyn interpretując fragment Psalmu 103 (w.18) twierdzi, że skała, czyli Chrystus jest schronieniem dla zajęcy i jeży przez co rozumie grzeszników. Tak więc w tym znaczeniu zając symbolizuje mądrego człowieka, który podąża za słowem bożym.
  • Ciekawostką jest, że zając symbolizował również Matkę Bożą, ponieważ niegdyś wierzono, że te zwierzęta potrafią się rozmnażać bez utraty dziewictwa.
  • Nie wiem czy warto również wspomnieć na podobieństwo w języku greckim słów Lagos – zając, a Logos – słowo w domyśle słowo boże. Ale może to jest zbyt daleko idąca konotacja.

Co ma zając wielkanocny do pisanek?

Z odpowiedzią przychodzi tu sama natura i istniejące już zwyczaje obdarowywania dzieci pisankami wielkanocnymi. Z powodu zwiększonej ilości zajęcy na polach, powstało przekonanie, że to właśnie on roznosi te prezenty. Takie powiązanie może też wynikać z danin płaconych przez lud w naturze, a składających się z darów ziemi oraz jajek i upolowanych zwierząt. Sama historia połączenia pisanek z wielkanocnym szarakiem sięga XVII wieku, czyli w odniesieniu do istnienia chrześcijaństwa nie jest to zbyt długo.

Tak ukształtowany wizerunek zajączka został utrwalony przez drukowanie kart świątecznych wysyłanych swoim bliskim od drugiej połowy XVIII wieku. Rozwój przemysłu drukarskiego miał ogromny wpływ na rozpowszechnianie się symboli oraz zwyczajów, zwłaszcza tych miłych dla ludzi. Obecnie w dobie Internetu zanika ten zwyczaj na korzyść wirtualnych kartek z życzeniami, ale traci on na znaczeniu.

Sam zwyczaj obdarowywania dzieci pisankami również nie jest bardzo stary i na przełomie XIX i XX wieku przywędrował z Niemiec na teren Polski głownie na obszar Pomorza, Wielkopolski oraz Górnego Śląska. W dobie komercjalizacji ten zwyczaj znany jest w całej Polsce.

Kiedy przychodzi zajączek wielkanocny?

Zajączek przychodzi podczas triduum wielkanocnego i pojawia się w zależności od regionu:

  • w Wielki Czwartek zjawiał się w południowo-zachodniej części Wielkopolski i z zamian za prezenty dostawał słodycze od dzieci.
  • W Niemczech, Austrii i krajach anglosaskich, a także w Polsce w niedzielny poranek dzieci po śniadaniu szukały pochowanych pisanek w ogródku czy na polu a także w swoim pokoju. Oczywiście w zależności od zamieszkania i możliwości rodziców i dzieci.

Co przynosi zając wielkanocny?

  • Sam prezent również ma różne formy. Czasami są to czekoladowe jajka lub zajączki co jest zawsze miłe i pożądane. W zamożniejszych rodzinach prezenty są równe bożonarodzeniowym podarunkom.

Zając czy może królik?

Choć te dwa gatunki są bardzo zbliżone do siebie, to różnią się jednak od siebie budową. Królik ma krótsze uszy i jest zwierzęciem hodowlanym przez człowieka, a zając kica swobodnie po polach. Dlatego to częściej mamy zajączka wielkanocnego niż królika. Odstępstwem od tej reguły jest np. Australia, ze względu na wzmożoną populacje królików.

Zajączek wielkanocny na odzieży dziecięcej

Święta wiosennne nie są tak popularne jak te zimowe, więc i nadruków na odzieży jest trochę mniej. Głównie wielkanocne wzory występują na koszulkach dla dzieci i bodach niemowlęcych. Sprawdź jaka jest różnoroność zajączków. Są body wielkanocne i koszulki z królikami i zajączkami. Niektóre wzory skojarzą Ci się z Wielkanocą, inne będą bardziej uniwersalne. Dla każdego się coś znajdzie :)